9 września 1967
Rondo R. Kaczorowskiego to trzecie miejsce, w którym można podziwiać rzeźbę Edwarda Wittiga, jeden z pierwszych w Europie pomników upamiętniających poległych lotników. Pierwszą jego lokalizacją był teren Wystawy Krajowej w Poznaniu, drugą pl. Unii Lubelskiej w Warszawie.
Inicjatywa budowy pomnika ku czci polskich lotników poległych w czasie I wojny światowej oraz w czasie wojny polsko-bolszewickiej wyszła od ich kolegów – oficerów lotnictwa polskiego. Autorem rzeźby, do której pozował major Leonard Lepszy, był ceniony rzeźbiarz Edward Wittig. Model pomnika był gotowy w 1926 r., zaś w 1928 Wittig ukończył jego gipsowy odlew. W kolejnym roku właśnie ten odlew został zaprezentowany szerszej publiczności na środku tzw. dziedzińca pomników na Wystawie Krajowej w Poznaniu.
Odsłonięcie właściwego pomnika Lotników, odlanego w brązie, nastąpiło w Warszawie, na pl. Unii Lubelskiej, nieopodal pierwszego warszawskiego lotniska na Polu Mokotowskim. Sześciometrowej wysokości rzeźba została odsłonięta przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego w dniu 11 listopada 1932 r. Niedługo później została wydana także „Księga pamiątkowa ku czci poległych lotników” – bardzo szczegółowo opisująca dzieje polskiego lotnictwa, przypominająca życiorysy poległych pilotów, a także przybliżająca historię powstania pomnika (zob. załącznik).
Stojący frontem do al. Szucha monument został rozebrany przez Niemców jesienią 1943 r. Pozostał po nim jedynie stojący na środku placu pusty postument, na którym wcześniej, w 1942 r. Jan Bytnar ps „Rudy” namalował kotwicę Polski Walczącej.
Staraniem radnych dzielnicy Ochota w 1967 r. odsłonięto odtworzony pomnik. Autorem rekonstrukcji był prof. Alfred Jesion. Nieznacznie zmniejszony względem oryginału monument stanął na środku ronda u zbiegu ul. Żwirki i Wigury oraz Wawelskiej, Uniwersyteckiej i Raszyńskiej. Oprócz rozmiaru zmieniła się też oficjalna nazwa pomnika, który obecnie jest pomnikiem Lotnika (w liczbie pojedynczej).
Niestety w końcu lat 80-tych przebudowano skrzyżowanie, na którym stoi pomnik, przez co nie stoi on już centralnie na osi ul. Żwirki i Wigury i nie „wita” przyjeżdżających z Okęcia pasażerów, którzy omijają go szerokim łukiem jezdni poprowadzonej blisko stadionu „Skry”.
Jesienią 2010 r. z inicjatywy środowiska byłych członków Szarych Szeregów na cokole odsłonięto metalową replikę kotwicy namalowanej przez „Rudego”.
Mapa
Fotografia:
Pomnik Lotnika (2012) - Fot. Adrian Grycuk/Wikimedia Commons
