1 października 1997
1 października 1997 w Lesie Kabackim odsłonięto kamień upamiętniający polskich kryptologów, którym udało się złamać kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Jak oceniają historycy, odkrycie kodu Enigmy mogło przyśpieszyć zakończenie wojny nawet o trzy, cztery lata.
Niepozorny kamień przy ulicy Leśnej w Lesie Kabackim przypomina o jednym z najbardziej doniosłych polskich odkryć w XX wieku - złamaniu kodu Enigmy. To w tym miejscu przed wojną znajdowało się Biuro Szyfrów, gdzie swoje prace prowadzili polscy kryptolodzy. Biuro powstało w 1931 roku z połączenia kilku komórek zajmujących się kontrwywiadem i kryptologią. Innowacyjnym na skalę europejską rozwiązaniem polskiego Biura Szyfrów było zaproszenie do współpracy matematyków. Z wydziału matematyki na Uniwersytecie Poznańskim wybrano kilku najzdolniejszych studentów, wśród nich znajdowali się przyszli pogromcy Enigmy - Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski.
Prace młodych matematyków zaczęły przynosić natychmiastowe efekty. Już w 1932 roku udało się odczytać pierwszą zaszyfrowaną kodem Enigmy wiadomość. Do 1938 roku, mimo systematycznego wprowadzania przez Niemców ulepszeń mechanizmu kodującego, polskim kryptologom udawało się odczytywać 75 procent zaszyfrowanych wiadomości. W 1938 uznano, że dalsze prace nad kodem Enigma znacznie przewyższają możliwości finansowe polskiego kontrwywiadu i zdecydowano się przekazać trzymane do tej pory w ścisłej tajemnicy odkrycie wywiadowi brytyjskiemu i francuskiemu.
Do spotkania doszło w 1939 roku w Biurze Szyfrów, mieszczącym się właśnie na terenie Lasu Kabackiego na ulicy Leśnej. Brytyjczycy oraz Francuzi, których prace nad rozszyfrowaniem Enigmy do tej pory nie przyniosły żadnych spektakularnych sukcesów, byli pod ogromnym wrażeniem osiągnięć polskich kryptologów, które potem nabrały ogromnej wartości podczas II wojny światowej, podczas dalszych prac nad kodem.
Biuro Szyfrów początkowo znajdowało się w Warszawie w Pałacu Saskim, od 1937 roku zostało przeniesione do tajnej jednostki "Wicher" na terenie Lasu Kabackiego. Tajna jednostka wojskowa nadal mieści się na terenie Lasu Kabackiego, choć zajmuje obecnie znacznie mniejszy teren.
Więcej na temat kodu Enigma i odkrycia polskich kryptologów w materiale video Prezentacja maszyny szyfrującej Enigma
Źródła:
To tu złamano kod Enigmy!
Biuro Szyfrów
Mapa
Fotografia:
Głaz upamiętniający polskich kryptologów na ulicy Leśnej
