21 listopada 1884
21 listopada 1884 na nowym cmentarzu na Bródnie odbył się pierwszy pogrzeb. Dzień wcześniej nowa nekropolia została uroczyście poświęcona przez arcybiskupa warszawskiego Wincentego Teofila Popiela.
W II poł. XIX wieku miejsce na grzebanie zmarłych na prawym brzegu Wisły powoli się wyczerpywało, ludność Pragi się zwiększała, dotychczasowa nekropolia na Kamionku dochodziła do swych granic, dlatego też szukano miejsca na założenie nowego cmentarza. Wybór padł na Bródno, wówczas folwark należący do szpitala św. Ducha. Miasto odkupiło te tereny w 1882 r. i zaczęło przygotowywać teren pod nowy cmentarz. 20 listopada 1884 uroczyście dokonano poświęcenia nekropolii, dzień później odbył się tam pierwszy pogrzeb, rocznej dziewczynki - Marii Skibniewskiej.
Pogrzeby na tym cmentarzu były dużo tańsze, przez co do nekropolii przylgnęła - niesłusznie! - łatka cmentarza dla biedoty. Od końca XIX wieku do lat 20. XX wieku liczba pochówków wynosiła od 10 do 16 tys. rocznie. Początkowo mogiły stały w pustym, pozbawionym drzew polu, dopiero z wiekiem cmentarz, szczególnie jego najstarsze części, nabrał charakteru dostojności, sprzyjającej kontemplacji przemijania.
W czasie II wojny światowej ogromny cmentarz służył za... dom dla ukrywających się tam członków podziemia. Ludzie mieszkali w starych, okazałych i przestronnych grobowcach. Pod koniec wojny teren cmentarza stał się miejscem kaźni dla ludności cywilnej miasta, później zaś polem walk Niemców z Armią Czerwoną. Zniszczony i zaminowany cmentarz przetrwał wojnę, by służyć za ostatni spoczynek kolejnym pokoleniom warszawiaków.
Tytułem ciekawostki możemy dodać, że na terenie cmentarza znajdują się dwa kościoły – kościół św. Wincentego á Paulo (drewniany) oraz kościół Matki Boskiej Częstochowskiej (murowany). W 1965 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Jeszcze w latach 70. stał przy cmentarzu dość obskurny budynek, w którym mieścił się bar, przez mieszkańców zwany "Barem pod trupkiem". Po pogrzebie służył niektórym żałobnikom za miejsce stypy, nie cieszył się jednak renomą i z czasem go zamknięto.
Źródła:
- Rzymsko-katolicki cmentarz na Bródnie | Cmentarium
- Małgorzata Ustymowicz, Iwona Zbroszczyk, Marian Romaniuk, Dzieje Cmentarza Bródnowskiego (1884-2004) | Witryna Cmentarza Bródzieńskiego
Mapa
Fotografia:
Poświęcenie cmentarza na Bródnie, rysunek z książki: W. Niemyski, Warszawski rzymsko-katolicki Cmentarz Św. Wincentego na Bródnie: 1884-1934, Warszawa 1934. - Fot. Sowa
