4 lutego 1927
Urodzony w 1844 roku w Płocku architekt znany jest przede wszystkim z ogromnej liczby zbudowanych kościołów na terenie dawnej „Kongresówki”. Edukację rozpoczął w warszawskiej szkole realnej, kontynuował ją w Szkole Sztuk Pięknych, a następnie studiował architekturę w Petersburgu na Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie w 1871 r. zdobył stopień architekta III klasy.
Karierę rozpoczynał projektując wspólnie z innymi architektami zarówno obiekty sakralne jak i świeckie. Jest m. in. współautorem gmachu gimnazjum męskiego Wojciecha Górskiego (1883), jak i współautorem imponującej bryły kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła przy ul. Emilii Plater. Razem z Edwardem Lilpopem zaprojektował ogromną kamienicę dla łódzkiego fabrykanta Karola Scheiblera przy ul. Trębackiej 4 (1886).
W późniejszym okresie, pracując indywidualnie, dał się poznać jako autor neogotyckich kamienic: wzniesionej dla rodziny cukierników Zambonich przy ul. Marszałkowskiej 127 oraz dla Władysława Ławrynowicza stojącej pod obecnym adresem Al. Ujazdowskie 22. Największym jednak jego warszawskim dziełem jest rozległy kompleks szpitala Dzieciątka Jezus, który powstał wzdłuż ulicy Nowowiejskiej. Dziekoński zaprojektował nowoczesny zespół, na który składają się wolnostojące pawilony, z własną kotłownią, budynkiem administracyjnym od strony obecnej ul. Lindleya, a także dwiema świątyniami: katolicką kaplicą na rogu ul. Nowogrodzkiej i Lindleya, oraz cerkwią na rogu ul. Oczki i Lindleya. Druga część szpitala, znajdująca się w widłach ul. Koszykowej i Nowogrodzkiej, mieściła klinikę położniczą, sierociniec i dom wychowawczy dla dzieci i dorastających – była więc rozwinięciem myśli założyciela szpitala – księdza Boduena, który w 1736 założył Dom Podrzutków.
Działalność na polu architektury świeckiej została przyćmiona przez wyjątkowe osiągnięcia przy wznoszeniu kościołów na terenie diecezji warszawskiej. Mianowany w 1893 r. architektem diecezji zaprojektował kilkadziesiąt świątyń, z których większość powstała w stylu neogotyckim.
Oprócz nieistniejącego kościoła św. Rodziny przy ul. Księdza Siemca jest autorem dwóch ważnych dla miasta kościołów – św. Stanisława w parafii św. Wojciecha przy ul. Wolskiej a także kościoła św. Floriana – obecnie w randze bazyliki katedralnej diecezji warszawsko-praskiej. Obydwa wzniesione w stylu neogotyckim z wysokimi wieżami stały się charakterystycznymi punktami na religijnej mapie miasta.
Kolejną spektakularną świątynią wzniesioną, a w zasadzie rozbudowaną przez Dziekońskiego był kościół św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży. Niewielki obiekt zaprojektowany przez Chrystiana Aignera został potężnie rozbudowany przez Dziekońskiego poprzez wzniesienie nowej kopuły, dobudowanie nawy południowej, pod którą znalazł się kościół dolny, a także budowę dwóch wież .
Ważnym elementem w życiorysie Dziekońskiego jest także jego praca dydaktyczna – w 1915 roku został pierwszym dziekanem Wydziału Architektury na Politechnice Warszawskiej. W ramach pracy dydaktycznej wykształcił wielu wybitnych architektów.
W uznaniu zasług został odznaczony papieskim orderem Grzegorza Wielkiego oraz Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski.
Literatura:
Andrzej Majdowski, Rzymskokatolickie budownictwo kultowe w twórczości projektowej Józefa P. Dziekońskiego (1844-1927), "Nasza Przeszłość: studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce", 1990, t. 68
Józef Pius Dziekoński, Monografia kościoła parafialnego w Będkowie, Kraków 1893.
Józef Pius Dziekoński, Kościół parafialny św. Floriana na Pradze pod Warszawą, "Architekt: miesięcznik poświęcony architekturze, budownictwu i przemysłowi artystycznemu", 1900, nr 1.
Fotografia:
Józef Dziekoński, budowniczy kościoła świętego Floryana - Fot. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa
