29 kwietnia 1934
28 kwietnia 1934 r. na nowe lotnisko przylecieli z całej Europy ministrowie komunikacji i dyrektorzy linii lotniczych. Oficjalne otwarcie portu lotniczego Okęcie, w obecności prezydenta Polski Ignacego Mościckiego, nastąpiło następnego dnia – 29 kwietnia 1934 r. Mszę świętą przy ołtarzu ustawionym przed dworcem celebrował biskup polowy Wojska Polskiego Józef Gawlina. Następnie okolicznościowe przemówienia wygłosili minister komunikacji Michał Butkiewicz i dyrektor polskich Linii Lotniczy LOT Wacław Makowski.
Pierwsze warszawskie lotnisko założone zostało na Polu Mokotowskim w 1910 r. W okresie I wojny św. znajdował się nawet na nim hangar dla niemieckich sterowców! Jednak wobec przyłączenia w kwietniu 1916 r. do Warszawy Mokotowa i Ochoty lotnisko to nagle zaczęło znajdować się prawie w centrum miasta. Pole Mokotowskie było zbyt cenny obszarem, aby w dalszym ciągu mogło być zajmowane przez lotnisko i sąsiadujący z nim tor wyścigów konnych. W ramach tworzenia planów urbanistycznych tzw. Wielkiej Warszawy postanowiono zbudować trzy nowe lotniska. Lotnisko sportowe miało powstać na Bielanach (obecnie teren osiedla Wrzeciono), lotnisko wojskowe na Okęciu, zaś lotnisko cywilne na Gocławiu.
Najwcześniej powstało lotnisko wojskowe na Okęciu, formalnie leżące poza granicami miasta. Owalny trawiasty plac wzlotów został otoczony hangarami i koszarami 1. Pułku Lotniczego zlokalizowanymi u zbiegu obecnych ulic Żwirki i Wigury oraz 1 Sierpnia, a także dwoma zespołami budynków Polskich Zakładów Lotniczych – wytwórnią płatowców na Paluchu i wytwórnią silników przy obecnej al. Krakowskiej. Prace przy budowie lotniska pasażerskiego na Gocławiu przeciągały się, więc zdecydowano się na tymczasowe ulokowanie lotniska cywilnego na Okęciu. W północnej części pola wzlotów zbudowano hangary i budynek z halą odpraw. Autorem projektu był Edward Seidenbeutel. Oprócz poczekalni pasażerowie mieli możliwość skorzystania z urzędu pocztowego i restauracji. W budynku dworca mieścił się także urząd celny i posterunek policji.
Z nowego lotniska w 1934 r. samoloty PLL LOT latały do Gdyni przez Gdańsk, do Berlina przez Poznań, do Wiednia przez Kraków i Brno, do Salonik przez Lwów i Bukareszt , do Tallina przez Wilno i Rygę oraz do Katowic. Aby poprawić połączenie portu lotniczego z centrum Warszawy zbudowano i otwarto w sierpniu 1934 r. „autostradę im. Żwirki i Wigury”, upamiętniającą polskich lotników, zwycięzców zawodów „Challange” w 1932 r. Dodatkowo dla wygody pasażerów przy skrzyżowaniu ul. Marszałkowskiej z Al. Jerozolimskimi ulokowano punkt obsługi z dodatkową poczekalnią, zaś pomiędzy tym punktem a samym lotniskiem utworzono specjalną linię autobusową.
Warto też wspomnieć, że otwarcie nowego lotniska zaowocowało dwukrotnym przylotem w 1934 r. holenderskiego fotografa Willema van de Polla, który wykonał liczne fotografie ówczesnej Warszawy, jak i samego Okęcia.
W związku z porzuceniem po II wojnie światowej planu budowy lotniska cywilnego na Gocławiu, tymczasowe lotnisko na Okęciu stało się właściwym cywilnym portem lotniczym Warszawy. Kilkukrotnie rozbudowywane, obecnie może się pochwalić ponad 11 mln. pasażerów rocznie (dane za 2015 r.).
Źródła:
Zwyczajny 1934. Polska na zdjęciach Willema van de Polla, oprac. Ryszard Żelichowski, Wojciech Materski, DSH, Warszawa 2014.
Kurier Warszawski z 29 kwietnia 1934
Kurier Warszawski z 30 kwietnia 1934
Mapa
Fotografia:
Wygląd budynków portu w dniu otwarcia, 29.04.1934 - Fot. Zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego
