3 lipca 1886
Prawdopodobnie z powodu błędu drukarskiego dzień 3 lipca 1886 uważa się (błędnie) za dzień uruchomienia lindleyowskich wodociągów. Wodociągi zaczęły działać dopiero w sierpniu. Warszawa stała się jednym z kilku europejskich miast posiadających tak nowoczesne wodociągi!
Dlaczego data jest błędna, skoro w Monografii wydanej na 50-lecie warszawskich wodociągów obchodzone w 1936 roku czytamy na str. 182: „[…]Warszawa mogła otrzymać wodę z nowych wzorowych filtrów już 3.VII 1886 r.”? Odpowiedź można znaleźć w rękopisie rozdziału o Stacji Pomp Rzecznych napisanym przez inż. Mariana Kamińskiego – w owym czasie pomocnika naczelnika Stacji Pomp. W dokumencie tym znajduje się data 3.VIII.1886 r.! Potwierdzenie tej daty można znaleźć w samej monografii, jak i w ówczesnej prasie. Przy przepisywaniu bądź składzie do druku „wypadła” jedna kreska – i sierpień zmienił się w lipiec!
Wodociąg Henryka Marconiego z 1855 roku, jak i wodociąg Alfonsa Grotowskiego dla Pragi z 1868 roku, szybko okazały się niewystarczające dla rozwijającego się miasta. Z inicjatywy prezydenta Warszawy Sokratesa Starynkiewicza rozpoczęto przygotowania do budowy nowych wodociągów i kanalizacji. W lipcu 1881 roku, po uzyskaniu zatwierdzenia projektów przez cara, podpisano umowę z dwoma cenionymi inżynierami angielskimi: Williamem Lindleyem i jego synem Williamem Heerleinem Lindleyem. Kilka miesięcy później młodszy z nich przejął wszystkie obowiązki wynikające z umowy i formalnie do sierpnia 1915 roku, czyli przez blisko 34 lata, pełnił obowiązki Głównego Inżyniera wodociągów i kanalizacji.
W ciągu 5 lat od podpisania umowy do uruchomienia wodociągów została wykonana ogromna praca – wzniesiono stację pomp, stację filtrów, ułożono nowe rury wodociągowe, rozpoczęto budowę kanalizacji, a „przy okazji” wykonano szczegółowe plany miasta – pierwsze tak szczegółowe!
Lindley ze swoim zespołem stworzył nowoczesne wodociągi, zaprojektowane tak, aby w miarę wzrostu zapotrzebowania na wodę można je było łatwo rozbudowywać. Stacja pomp przy ulicy Czerniakowskiej czerpiąca wodę z Wisły za pomocą tzw. smoków, początkowo składała się z jednej hali z pompami, w ciągu kolejnych lat wzniesiono trzy kolejne hale. Stacja Filtrów przy ulicy Koszykowej początkowo wyposażona w jedną grupę filtrów powolnych obecnie posiada takich grup sześć! Dzięki doskonale zaprojektowanemu wodociągowi, po 130 latach od jego uruchomienia wciąż znaczna liczba warszawiaków pije wodę „od Lindleya”!
A co pisała prasa w lecie 1886 roku o wodociągach?
27 lipca: „W dniu wczorajszym [26 lipca] rozpoczęły się próby jeneralne z maszynami przez firmę angielską ustawianemi na stacji pomp[…]. Pierwsza próba w obecności głównego inżeniera […] wydała rezultat zadawalniający. Otworzono dwa krany pożarne naprzeciw stacji pomp i obok pomnika Sobieskiego, a woda z nich tryskała około 50 stóp w górę”
Tego samego dnia w artykule zatytułowanym „Na kiedy będą wodociągi” czytamy: „Wszelkie więc trudności […] zostaną do św. Michała [25 sierpnia?] z pewnością usunięte a tak długo oczekiwane i gorąco upragnione wodociągi z czystą wodą w tymże czasie rozpoczną funkcjonować.”
1 sierpnia: „Dopiero w piątek [30 lipca] wpuszczono po raz pierwszy wodę do filtrów, […] i przekonano się, że woda ta [po przefiltrowaniu] jest zupełnie klarowna, przezroczysta i dobrego smaku.”
Prawdopodobnie więc woda z nowych wodociągów Lindleya popłynęła do kranów dopiero 3 sierpnia 1886 r. Taka data znajduje potwierdzenie w Monografii (str. 187): „stała normalna praca maszyny C [na stacji pomp] datuje się od 4.VIII.1886 r.”
Tak więc Panie i Panowie – wznieśmy toast warszawską kranówką za zbliżającą się 132. rocznicę uruchomienia warszawskich wodociągów!
Kronika Filmowa 43/1986: Woda wyżej. 100 lat warszawskich wodociągów
Zobacz więcej materiałów Polskiej Kroniki Filmowej na stronie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej.
Źródła:
Wodociągi i kanalizacja m. st. Warszawy: 1886-1936, pod red. Włodzimierza Rabczewskiego oraz Stanisława Rutkowskiego, Warszawa 1937.
Jan J. Kozłowski, Wodociągi i kanalizacja Warszawy: wczoraj - dziś - jutro, Warszawa 1938.
Warszawskie filtry pomnikiem historii
Fotografia:
Filtry Warszawskie - UM Warszawa
