5 listopada 1901
Po 17 miesiącach od poświęcenia kamienia węgielnego, przy ul. Jasnej otwarto najważniejszą scenę koncertową Warszawy – gmach Filharmonii Warszawskiej.
Powstanie Filharmonii Warszawa zawdzięcza inicjatywie i przebojowości Aleksandra Rajchmana. Początkowo planował on, aby warszawska orkiestra symfoniczna występowała w dzierżawionej sali koncertowej, która z inicjatywy Ignacego Jana Paderewskiego miała powstać przy ul. Karowej. Ten jednak sprzeciwił się temu pomysłowi i namówił Rajchmana do podjęcia trudu wzniesienia własnego gmachu dla warszawskich filharmoników. W styczniu 1899 r. została utworzona spółka, w skład której weszli m.in. przedstawiciele bogatych rodów arystokratycznych: Lubomirskich, Zamoyskich, Tyszkiewiczów. Pół roku później do spółki przyłączył się Leopold Julian Kronenberg, który zakupił dla filharmonii działkę na przy ul. Jasnej.
Wmurowanie kamienia węgielnego nastąpiło w maju 1900 r. (zob. załącznik), a już w listopadzie 1901 r. w ekspresowo zbudowanym gmachu odbył się inauguracyjny koncert. Według projektu Karola Kozłowskiego i Izydora Pianki powstał imponujący gmach, olśniewający dekoracjami zewnętrznymi oraz wewnętrznymi. Niestety budynek został „wciśnięty” w gęstą zabudowę, przez co jego główna elewacja od strony ul. Jasnej, wzorowana na budynku Opery w Paryżu, pozostawała przyćmiona przez otaczające gmach kamienice. Na parterze znajdowała się neogotycka szatnia, skąd prowadziły trzy klatki schodowe. Jedna bezpośrednio do sali koncertowej i pierwszego balkonu, dwie pozostałe do niewielkiego foyer od strony ul. Jasnej. Obszerna sala koncertowa posiadająca 2000 miejsc została umieszczona na pierwszym piętrze, obok niej od strony ul. Moniuszki ulokowano salę kameralną mogącą pomieścić 500 melomanów.
W programie inauguracyjnego koncertu znalazła się okolicznościowa kantata „Żyj pieśni” Władysława Żeleńskiego, Symfonia d-moll Zygmunta Stojowskiego, uwertura „Bajka” Stanisława Moniuszki. Po przerwie wystąpił Ignacy Paderewski, grający swój koncert fortepianowy a-moll, po którym odegrano „Step” Noskowskiego. Koncert zakończył solowy występ Paderewskiego grającego utwory Chopina. Po koncercie, który zakończyło się około północy, część gości została zaproszona na wystawny raut w pałacu w pałacu Kronenberga.
Nowa sala koncertowa stała się jednym z najważniejszych punktów na kulturalnej mapie Warszawy. Zarówno repertuar, jak występujący wybitni wirtuozi zagraniczni przyczyniły się szybkiego uznania Filharmonii Warszawskiej za jedną z ważniejszych scen w Europie.
W 1927 r. w Filharmonii został zorganizowany pierwszy konkurs Chopinowski. Innym nierozerwalnie związanym od 1956 r. z tym miejscem cyklem jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, jeden z najbardziej prestiżowych festiwali muzyki współczesnej na świecie.
Sam gmach niestety wygląda obecnie zupełnie inaczej niż pierwotnie. Spalony we wrześniu 1939 r. po wojnie został odbudowany w całkowicie nowej formie. Gmach otrzymał nowy wystrój w stylu realizmu socjalistycznego, przearanżowane zostały przestrzenie wewnątrz budynku, m.in. przeniesiono główne wejście, które obecnie znajduje się od strony ul. Sienkiewicza.
Mapa
Fotografia:
Filharmonia w Warszawie na kartce pocztowej 1906 r. - POLONA
