6 lutego 1940
6 lutego 1940 po raz pierwszy zaprezentowano plan nowej, niemieckiej Warszawy. Plan sporządzono ze specjalną dedykacją dla Hansa Franka, generalnego gubernatora na okupowanych ziemiach polskich.
Plan autorstwa Huberta Grossa i Ottona Nurnbergera z 6 lutego 1940 był w rzeczywistości jedną z wielu publikacji o stolicy Polski, które powstały w latach 1940-45, a które wyrażały program nazistowskiej władzy w sprawie przyszłości Warszawy. Całość tych wielokrotnie modyfikowanych zamierzeń zwykło się nazywać "planem Pabsta", od nazwiska Friedricha Pabsta, mianowanego przez niemieckie władze naczelnym architektem Warszawy. Plan Pabsta z kolei był elementem większej całości: Generalnego Planu Wschodniego (niem. Generalplan Ost), niemieckiej polityki wobec podbitych ziem wschodnich. Na zdobytych ziemiach Niemcy mieli odgrywać rolę panów, nadzorców robotniczej ludności miejscowej. Miasta również miały stać się ośrodkami życia niemieckiej administracji podporządkowane dostarczaniu surowców i taniej siły roboczej dla III Rzeszy, nie zaś jako samodzielne ośrodki rozwijające się według własnych potrzeb.
Wobec powyższego Warszawa miała zostać przemianowana na „Nowe niemieckie miasto Warszawa” (niem. Die neue Deutsche Stadt Warschau). Po klęsce wrześniowej nie zdecydowano o odbudowie zniszczonych budynków, ponieważ wedle planu Pabsta większa część miasta i tak miała zostać zburzona. Liczbę ludności zaplanowano na 100-130 tys. osób, czyli ledwie 10% przedwojennego stanu. Zamieszkiwać lewobrzeżną Warszawę mieli Niemcy, po prawej stronie Wisły mogli mieszkać Polacy jako niewolnicy dla warszawiaków niemieckich. Pozostała ludność miasta, Polacy i Żydzi, mieli zostać wywiezieni do obozów koncentracyjnych w celu zgładzenia.
Ze starej zabudowy miało pozostać Krakowskie Przedmieście, Aleje Jerozolimskie (jako ulica Dworcowa) i Stare Miasto (jako przykład niemieckiego wpływu na historyczne budownictwo Warszawy). Z nowych budynków w miejsce zburzonego Zamku Królewskiego planowano wznieść Halę Ludową, wzorowaną na podobnej budowli, która miała powstać w Berlinie. Zamiast kolumny Zygmunta stanęłaby figura Germanii, personifikacji potęgi ducha niemieckiego. Niemiecka ludność miasta zamieszkiwałaby wille w pozostałej części miasta. Miało powstać wiele budynków i placów, które podkreślałyby narodowosocjalistyczną ideologię. Narodowy socjalizm miał niczym religia przenikać architekturę miasta, spajać niemiecką wspólnotę.
Plan Pabsta wskazuje, że Warszawa już niemal od początku wojny była skazana na zagładę, powstanie w getcie i powstanie warszawskie tylko przyspieszyły te plany.
Friedrich Pabst zginął 13 grudnia 1943 w Warszawie podczas w zamachu na innego pracownika niemieckiej administracji - Emila Brauna.
Źródła:
Zeznania Jana Zachwatowicza i Jana Czernego z 1946 roku złożone przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce
Fotografia:
Warschau - Die neue Deutsche Stadt (6 luty 1940) - Fot. Wikimedia Commons
