14 sierpnia 1995
Józef Piłsudski zmarł w 1935 r. Aż 60 lat trzeba było czekać na odsłonięcie w Warszawie jego pomnika. Niestety nienajlepsza jego lokalizacja przy parkingu samochodowym spowodowała, że przylgnęła do niego nazwa „Dziadek parkingowy”.
Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 r. Dzień po jego śmierci podjęto decyzję o nazwaniu nowej, planowanej dzielnicy na Polu Mokotowskim jego imieniem. Mająca przez nią przebiegać główna ulica także otrzymała imię Marszałka, zaś na jednym z jej końców postanowiono wznieść jego pomnik. Drugi koniec ulicy miała wieńczyć Świątynia Opatrzności Bożej. Miejsce przeznaczone na pomnik znajdowało się na placu Na Rozdrożu. Wcześniej było zajmowane przez pawilon restauracji „Łobzowianka”, a jeszcze wcześniej przez cerkiew św. Michała Archanioła wzniesioną dla Litewskiego Pułku Lejb-Gwardii. Przed wojną zdążono jedynie zorganizować dwa konkursy na formę pomnika, na które wpłynęły w większości bardzo monumentalne projekty.
W powojennej Polsce nie było woli politycznej do budowy pomnika Piłsudskiego. W Polsce Ludowej, w okresie negowania osiągnięć II RP wręcz likwidowano istniejące popiersia i tablice pamiątkowe poświęcone Marszałkowi. A tych pojawiało się w latach 30-tych w całym kraju zatrzęsienie. Kult Piłsudskiego przekładał się na nadawanie jego imienia wyższym uczelniom (Uniwersytet Warszawski, Akademia Wychowania Fizycznego), stadionom (stadion Wojska Polskiego przy ul. Łazienkowskiej), szpitalom, sierocińcom, ogródkom jordanowskim, itd. Lotnisko na Okęciu także nosiło imię J. Piłsudskiego, zresztą na jego terenie znajdował się jeden z jego pomników. Inny, niepiękny, stanął przed bramą Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W obu przypadkach były to pomniki podwarszawskie, zaś w samym mieście znajdowały się jedynie mniejsze jego upamiętnienia.
Józefowi Piłsudskiemu na terenie kraju stawiano pomniki już za życia. W Warszawie już w 1932 r. odsłonięto gipsowy model pomnika na pl. Weteranów, przed mieszczącym się po stronie parku praskiego Domem Żołnierza. Dopiero jednak pomnik przy pl. Na Rozdrożu, przemianowanym w 1938 r. na pl. Wolności, miał być tym właściwym i najważniejszym w całej II Rzeczypospolitej.
Zmiany ustrojowe zapoczątkowane w 1989 r. doprowadziły do przywrócenia w Warszawie pamięci o J. Piłsudskim. W 1990 r. na swoje miejsce wróciła rzeźba ustawiona przed wojną na terenie Akademii Wychowania Fizycznego. W 1995 r. w obecności córki Marszałka Jadwigi Piłsudskiej-Jaraczewskiej oraz prezydenta RP Lecha Wałęsy odsłonięto pomnik na pl. Piłsudskiego. Autorem rzeźby ustawionej na Osi Saskiej, po przeciwnej stronie placu co Grób Nieznanego Żołnierza, był Tadeusz Łodziany. Niestety, zaraz za plecami Piłsudskiego znajduje się popularny parking samochodowy, co powoduje, że co pewien czas wraca pomysł przestawienia go w bardziej reprezentacyjne miejsce.
Inny, godnie zamykający perspektywę Al. Ujazdowskich, pomnik Marszałka stanął w 1998 r. przy Belwederze, w którym Piłsudski mieszkał, pracował oraz zakończył swoje życie.
Mapa
Fotografia:
Pomnik Józefa Piłsudskiego przy placu marsz. Józefa Piłsudskiego - Wikimedia Commons
