5 września 1935
Pomnik dwukrotnej noblistki odsłonięty został w niespełna rok od jej śmierci. Stanął nieopodal Instytutu Radowego przy ulicy Wawelskiej, który powstał z jej inicjatywy, a którego otwarcie nastąpiło w 1932 roku.
Rzeźba autorstwa Ludwiki Nitschowej była drugą przedstawiającą Skłodowską, jaką wykonała ta artystka. Pierwsza z 1932 roku przestawiała ją w postaci siedzącej, druga w pozycji stojącej, zamyślonej, jakby nieobecnej duchowo - tak jak Nitshowa zapamiętała Skłodowską uczęszczając na jej wykłady w Paryżu przed I wojną światową.
Pomnik został odsłonięty przez drugą żonę prezydenta RP, Marię Mościcką. W uroczystości brała udział trójka rodzeństwa Skłodowskiej: Bronisława Dłuska, Helena Szalayowa i Józef Skłodowski. Rzeźba stanęła na skwerze naprzeciwko głównego wejścia do Instytutu Radowego, który został w obecności Noblistki otwarty w 1932 roku. W ramach zespołu budynków Instytutu powstało nawet mieszkanie, w którym miała zamieszkać, w związku z planowanym powrotem do Warszawy.
Skłodowska urodziła się w 1867 roku w kamienicy przy ulicy Freta 16 (obecnie w budynku mieści się jej muzeum). Od 1868 roku mieszkała w mieszkaniu służbowym przyznanym jej ojcu przy II Gimnazjum Męskim przy ulicy Nowolipki 11. Sama zaś uczęszczała do III Gimnazjum Żeńskiego przy Krakowskim Przedmieściu 36, które ukończyła odznaczona złotym medalem za wybitne wyniki w nauce.
Swoją edukację pogłębiała w laboratoriach chemicznych Muzeum Przemysłu i Rolnictwa przy Krakowskim Przedmieściu, w których przygotowywała się do egzaminów na Sorbonę. W 1891 roku zdecydowała się na wyjazd do Paryża. Tam dostaje się na wydział nauk ścisłych na paryskiej uczelni i jest jedną z nielicznych kobiet studiujących na tym wydziale.
Skłodowska już po otrzymaniu nagród Nobla, kilkukrotnie przyjeżdżała do Warszawy, m.in. w związku z budową Instytutu Radowego. Za każdym razem była podejmowana z wielkimi honorami, wygłaszała także wykłady na temat promieniotwórczości, fizyki czy też chemii. Na jej cześć organizowano rauty i bankiety. W czasie pobytu w 1925 roku otrzymała w Ratuszu dyplom Honorowego Obywatela Miasta, a w 1926 roku Instytut Fizyki Politechniki Warszawskiej nadał jej tytuł doctora honoris causa. Ostatnia jej wizyta w Warszawie odbyła się w 1932 roku, dwa lata później zmarła w sanatorium we francuskiej miejscowości Passy.
Pomnik odsłonięty w Warszawie szczęśliwie przetrwał okres II wojny światowej. Nie jest jednak jedynym upamiętniającym Skłodowską w Warszawie. Drugim jest odsłonięty w 2014 roku przez prezydentów RP Bronisława Komorowskiego i Francji Francois Hollende’a – stojący na skarpie wiślanej przy u. Kościelnej na Nowym Mieście. Trzecim upamiętnieniem jest pomnik noblistki stojący w Gmachu Głównym Politechniki.
Źródła:
Małgorzata Sobieszczak-Marciniak, Maria Skłodowska-Curie w Warszawie w ramach obchodów roku Marii Skłodowskiej-Curie i Międzynarodowego Roku Chemii, "Kronika Warszawy", 2011, Tom 38, Numer 2 (146), s. 128-132.
Mapa
Fotografia:
Uroczystość odsłonięcia pomnika Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, 5 września 1935 - Fot. NAC
