4 stycznia 1914
Drugi stały most drogowy przez Wisłę został otwarty w 1914 roku. Został nazwany imieniem panującego cara, warszawiacy woleli jednak nazywać go Trzecim Mostem. Po odbudowie ze zniszczeń w czasie I wojny światowej otrzymał imię księcia Józefa Poniatowskiego.
Zwiększający się ruch w Warszawie szybko doprowadził do sytuacji, w której most Kierbedzia (oddany do użytku w 1864 roku) zaczął być niewystarczający dla rozwijającego się miasta. Pierwsze plany budowy mostu na przedłużeniu Al. Jerozolimskich pojawiły się już w latach 70. XIX wieku. Planowana przeprawa miała być mostem zarówno drogowym jak i kolejowym. Trwające przez kolejne lata dyskusje zaczęły nabierać kształtu na początku XX wieku. W 1901 roku magistrat zlecił inżynierowi Mieczysławowi Marszewskiemu opracowanie projektu mostu. Trzy lata później, po licznych konsultacjach z rosyjskimi władzami wojskowymi, projekt mostu został w końcu zatwierdzony.
Prace budowlane rozpoczęto w 1904 roku od budowy na Saskiej Kępie grobli dojazdowej do przyszłego mostu. W 1905 roku zaczęły powstawać przyczółki mostu, a w kolejnych latach filary w nurcie Wisły, a następnie filary między nimi. Wzrastające koszty wznoszonej przeprawy doprowadziły w 1910 roku do przeprowadzenia przez władze kontroli budowy, w wyniku której miejsce kierującego pracami M. Marszewskiego zajął Aleksy Lubicki. Prace budowlane przy moście zostały ukończone po ośmiu latach, w 1912 roku po czym most został oddany do tymczasowego użytkowania.
W 1907 roku rozpoczęto budowę wiaduktu łączącego Al. Jerozolimskie z powstającym mostem. Powstał on w miejscu dotychczasowej Al. Jerozolimskiej schodzącej wykopem i po nasypie na Powiśle. W jej miejscu powstał wiadukt z efektowną ścianą oporową przy skarpie. Prace budowlane przeciągały się i dopiero w końcu 1913 roku można było dokonać prób obciążeniowych wiaduktu.
Most i wiadukt otrzymały oprawę architektoniczną zaprojektowaną przez Stefana Szylera. Po obu stronach mostu powstały wieże, pełniące nie tylko formę ozdobną, ale także obronną. Podobne wieże powstały przy wjeździe na wiadukt od strony ul. Nowy Świat. Filary mostu zostały zwieńczone ławeczkami, na których zostały umieszczone herby guberni rosyjskich, powstałych na obszarze dawnego Królestwa Polskiego.
Uroczyste otwarcie mostu odbyło się w dniu 4 stycznia 1914 „w obecności przedstawicieli Rządu, Miasta i społeczeństwa”. Uroczystość została jednak kompletnie zignorowana przez prasę codzienną! Kurier Warszawski ograniczył się do lakonicznej notatki:
„Wczoraj o godz. 1 po południu, jak donosi Warsz[awskij] Dniewnik, biskup nowogeorjewskij Joasaf w obecności władz naczelnych dopełnił poświęcenia wjaduktu i wjazdu na nowy (trzeci) most. Następnie odbyło się otwarcie komunikacji kołowej.”
Wprawdzie most oficjalnie otrzymał imię cara Mikołaja II, ale warszawiacy od samego początku nazywali go Trzecim Mostem (po moście Kierbedzia i mostach kolejowych przy Cytadeli). Niestety nowa przeprawa przez Wisłę bardzo krótko służyła mieszkańcom. 17 miesięcy od jej oficjalnego otwarcia, w sierpniu 1915 most został wysadzony przez wycofujących się z Warszawy Rosjan.
Źródła:
Most i Wiadukt imienia ks. Józefa Poniatowskiego przez rzekę Wisłę w Warszawie, Warszawa 1927.
Mapa
Fotografia:
Trzeci Most w Warszawie, 1914 - Fot. Stanisław Bogacki/„Nowości Illustrowane”, 1914, nr 8, domena publiczna
