22 czerwca 1902
Druga pod względem liczebności społeczność żydowska na świecie potrzebowała dużego i nowoczesnego szpitala. Ponieważ nie było możliwości rozbudowy dotychczasowej siedziby przy ul. Pokornej zdecydowano się w podwarszawskiej gminie Czyste wznieść nowoczesny szpital. Jego budowa kosztowała około 1,2 mln rubli!
Szpital Starozakonnych przy ul. Pokornej działał od 1834 r. Nie była to duża siedziba, ze względu na bliskość Cytadeli nie było też możliwości jej rozbudowy. W 1887 r. powołano Komitet Budowy Szpitala, ale przeciągające się formalności, zbiórka pieniędzy i długoletnie konsultacje mające doprowadzić do budowy „szpitala wzorcowego” spowodowały, że kamień węgielny wmurowano dopiero w 1894 roku, a budowę wszystkich pawilonów zakończono w 1902 r.
Szpital powstał na rozległej posesji węższą częścią dochodzącej do ul. Dworskiej (obecnie Kasprzaka). Bezpośrednio przy ulicy wzniesiono dom dla personelu szpitala z przytułkiem dla rekonwalescentów. W głębi budynek gospodarczy z kotłownią, a za nimi szereg pawilonów rozsianych na zadrzewionym terenie. W sumie szpital składał się z 17 budowli. Każdy z pawilonów był przeznaczony dla chorych z innymi dolegliwościami – wzniesiono pawilon chorób zakaźnych, chorób płucnych, ginekologiczny, chirurgiczny, chorób wewnętrznych i nerwowych, chorób skórnych i wenerycznych, chorób umysłowych. W centralnej części zespołu stanął budynek administracyjny z synagogą.
Nowinką w podejściu do leczenia były małe sale dla chorych – jedno lub dwuosobowe, w odróżnieniu od innych szpitali gdzie sale były wieloosobowe. Szpital był nowocześnie wyposażony, posiadał własne pracownie m.in. rentgenowską, oraz liczne pokoje lekarskie i gabinety zabiegowe.
W początkowym okresie szpital miał 535 łózek w 195 salach chorych, zaś personel lekarski i pomocniczy liczył 313 osób. Szybko stał się przodującym szpitalem w Warszawie. W efekcie kolejnych rozbudów w 1937 r. liczył już 1200 łóżek i był największym warszawskim szpitalem, który przyjmował chorych bez względu na wyznanie.
Oprócz leczenia szpital zajmował się także kształceniem lekarzy, oraz pielęgniarek. Efekty badań oraz relacje z posiedzeń naukowych publikowano od 1922 r. w „Kwartalniku Klinicznym Szpitala Starozakonnego”.
Po wybuchu II wojny światowej szpital stał się szpitalem tylko dla Żydów. W 1941 r. został przeniesiony na teren getta. W zabudowaniach krótko działał Szpital św. Ducha, potem zaś niemiecki szpital wojskowy. W 1946 r. do zabudowań powrócił Szpital św. Ducha, przemianowany najpierw na Szpital Miejski nr 1, a w 1957 na Szpital Wolski.
Źródła:
Barbara Lis – Udrycka, Zarys historii Szpitala Wolskiego, dawniej Szpitala Starozakonnych na Czystem
Szpital Wolski - historia
Mapa
Fotografia:
Matki z chorymi dziećmi w szpitalnym ogrodzie - www.wolski.med.pl
