26 stycznia 1966
Danusia, choć miała dopiero 18 lat, nie miała już obu nerek.
Transplantologia rozwinęła się dzięki próbom przeszczepienia nerek, najprostszych organów, nadających się do takiej operacji. Już w początkach XX wieku udawało się przeprowadzić pierwsze udane przeszczepy nerek, tyle że były to operacje przeprowadzane na zwierzętach. Zwierzętom udawało się przeżyć zabieg, przeszczep był jednak po jakimś czasie odrzucany. Próby na ludziach kończyły się podobnie. Wiedza medyczna o układzie odpornościowym jeszcze nie stała na wysokim poziomie. Przez wiele lat usiłowano obejść ten problem poprzez przeszczepy między bliźniakami jednojajowymi lub niszcząc układ odpornościowy biorcy promieniowaniem rentgenowskim. Częściowym rozwiązaniem problemu było skonstruowanie na początku lat 50. sztucznej nerki, służącej do dializowania pacjentów, którzy utracili sprawność tych organów. Dopiero na początku lat 60. nastąpił istotny przełom. Udało się zsyntetyzować pierwsze leki immunosupresyjne, czyli takie, które hamowały układ immunologiczny biorcy przed odrzuceniem nowego organu. Pierwsze udane przeszczepy przeprowadzano w USA.
Polscy lekarze trzymali rękę na pulsie światowej medycyny, utrzymywali kontakty z najlepszymi zachodnimi ośrodkami naukowymi, jeździli na konferencje, szkolenia, obserwowali i uczyli się. Od połowy lat 60. w środowisku medyków z warszawskiej Akademii Medycznej zaczynała dojrzewać myśl o przeprowadzeniu własnego przeszczepu. Wiąże się to z działalnością dwóch prekursorów polskiej transplantologii: prof. Jana Nielubowicza (szefa Kliniki Chorób Wewnętrznych, internisty ze specjalnością nefrologiczną) oraz prof. Tadeusza Orłowskiego (szefa Kliniki Chirurgicznej). Do Polski przyjeżdżali najlepsi zachodni specjaliści w zakresie transplantologii, przekazując polskim lekarzom swoją wiedzę. Polski zespół medyczny trenował przeszczepianie nerek na… psach. Pozostało czekać na biorcę z odpowiednio wytrzymałym organizmem oraz dawcę ze sprawnymi organami i w stanie śmierci klinicznej.
Dla ludzi z chorymi nerkami przed połową XX choroba oznaczała powolną śmierć. Od 1950 dializowanie ratowało życie, kosztem dużego spadku komfortu egzystencji — chorego czekały kilkugodzinne wizyty 4-5 razy w tygodniu w szpitalu. Ponadto dializowani pacjenci musieli mieć robione nowe wejścia za każdym razem, gdy podłączono ich do maszyny. Ciała chorych pokryte były dziesiątkami ran. W roku 1966 w Polsce były tylko dwa aparaty (!) do dializy, jeden stał w Poznaniu, drugi w Warszawie.
Do przeszczepu wybrano 18-letnią Danusię Milewską. Dziewczynę bez rodziny, uczącą się w szkole pielęgniarskiej. Chorowała na nerki od dawna, już odjęto jej obie, żyła tylko dzięki dializom. Poza tym stan jej zdrowia był perfekcyjny, co dobrze rokowało na przyszłość, operacja miała być bardzo obciążająca dla organizmu.
Wreszcie przyszedł dzień 26 stycznia 1966 roku. Wielogodzinna operacja się udała. Organizm Danusi Milewskiej przyjął przeszczep. Wyniki badań z dnia na dzień były coraz lepsze. W świat poszła wiadomość o udanym zabiegu, cieszono się z sukcesu polskiej medycyny. Danusia po okresie szpitalnej rekonwalescencji został umieszczana w ośrodku w podwarszawskim Konstancie. Otoczono ją wspaniałą opieką. Znów mogła normalne żyć, planowała powrót do szkoły po wakacjach. Niestety, leki zapobiegające odrzuceniu przeszczepu ciągle nie były doskonałe. Zatruły jej organizm. Zmarła 16 lipca 1966 roku.
Mimo to jej śmierć nie poszła na marne. Przeszczepianie organów, choć ciągle niedoskonałe, stało się możliwe. Zaczynała się era transplantologii. Jak powiedział jeden z lekarzy asystujących wówczas przy zabiegu: To miało ogromny sens w rozwoju tej dziedziny. To były te drobne kroczki, które doprowadziły do tego, że rzeczywiście wiedzieliśmy, czego możemy się spodziewać, czego unikać.
Źródła:
Pierwszy przeszczep nerki w Polsce, "Puls", 2013, Nr. 3
Anita Karwowska, Pierwszy przeszczep nerki w Polsce, "Gazeta Wyborcza", 20.01.2016
Anna Mateja, Serce pasowało. Opowieść o polskiej transplantologii, Sękowa 2016.
Danusia. Historia pierwszego udanego przeszczepienia (2014), reż. Jarosław Minkowicz | VOD TVP
Mapa
Fotografia:
Danuta Milewska odpoczywa po udanym przeszczepie nerki, 26.01.1966 - Fot. PAP/Danuta Rago
