20 maja 1862
20 maja 1862 r. w Carskim Siole „w ojcowskiej pieczołowitości o dobro poddanych NASZYCH w Królestwie Polskiem” car Aleksander II podpisał „Ustawę o Wychowaniu Publicznym w Królestwie Polskim”. Ustawa, oprócz określenia zasad prowadzenia edukacji począwszy od szkół elementarnych po szkoły wyższe, powoływała do życia Muzeum Sztuk Pięknych w 1916 roku przekształconego w Muzeum Narodowe m.st. Warszawy.
Placówka powstała na bazie kolekcji Szkoły Sztuk Pięknych, Gabinetu Wzorów Gipsowych byłego Uniwersytetu Warszawskiego oraz zbioru rycin Biblioteki Rządowej. Pierwszą siedzibą muzeum były pomieszczenia w zaadaptowanym Gmachu Audytoryjnym na terenie Pałacu Kazimierzowskiego.
Po powstaniu styczniowym rozpoczęła się tułaczka Muzeum – najpierw zostało przeniesione do Pałacu Mostowskich, następnie do skrzydeł Pałacu Paca. Kolejną siedzibą Muzeum była kamienica Neprosa przy pl. Teatralnym na rogu ul. Wierzbowej i Senatorskiej. Przez cały czas Muzeum powiększało swoje zbiory (m.in. dzięki darowiznom i zapisom testamentowym).
Po I wojnie światowej przedostatnią lokalizacją zbiorów stał się pałac Bazylianów przy ul. Podwale 15, stojący na tyłach cerkwi Bazylianów przy Miodowej. Tutaj też „tymczasowo” w 1920 r. ulokowane zostało Muzeum Wojska Polskiego.
Co kilka lat wracała koncepcja zbudowania dla muzeum własnej siedziby, jednak z różnych powodów projekty reprezentacyjnych budynków muzealnych pozostawały wciąż na papierze. Dopiero w 1927 r. wmurowano kamień węgielny pod gmach przy ówczesnej alei 3-ego Maja. Budowa prowadzona etapami zakończyła się w 1938 r.
W październiku 1938 r. w Muzeum Narodowym została zorganizowana przez prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego wystawa „Warszawa wczoraj, dziś, jutro”, która przez kolejne dziesięciolecia była inspiracją dla warszawskich urbanistów.
Fotografia:
Muzeum Narodowe w Warszawie (1938) - Fot. Henryk Poddębski/Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej, domena publiczna
