18 stycznia 1919
18 stycznia 1919 w Warszawie podczas narady wszystkich organizacji charytatywnych na ziemiach polskich pod auspicjami Heleny Paderewskiej powołano do życia Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża. Datę te uznaje się za początek działania PCK. Jeszcze pół roku musiało minąć, by organizacja została oficjalnie uznana przez nowopowstałe państwo polskie oraz Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża.
I wojna światowa unaoczniła dobitnie opinii publicznej jak bardzo potrzebna jest pomoc medyczna ofiarom konfliktów zbrojnych. Cierpieli nie tylko żołnierze na frontach, miasta zapełniały się od uciekinierów i rannych, ludność cywilna również znajdowała się na celowniku wrogich armii. Państwa nastawione były na wysiłek wojenny, w stopniu minimalnym zaspokajając żywotne interesy swoich obywateli. Tutaj właśnie szerokie pole do działania miał Czerwony Krzyż, organizacja humanitarna oparta na pracy wolontariuszy, kierujących się szlachetną ideą pomocy bliźniemu.
Czerwony Krzyż zaczął działalność w lach 60. XIX wieku. Idea ta znalazła szerokie poparcie w całej Europie. W Warszawie działały filie związane z osiadłymi tu społecznościami cudzoziemski (np. Kolonia Szwajcarska). Pierwszą organizacją warszawską wprost nawiązującą do idei Czerwonego krzyża był Komitet Towarzystwa Czerwonego Krzyża Pomocy Zdymisjonowanym Wojskowym i Ich Rodzinom założony w kwietniu 1884 r. Była to inicjatywa skierowana głównie do rosyjskiej mniejszości. W 1913 zaczęło działać polskie Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności "Samarytanin" (zob. statut w załączniku), pierwsza polska organizacja humanitarna. Prawdziwy wysyp taki organizacji nastąpił po wybuchu I wojny światowej.
Właśnie dla lepszej koordynacji rozproszonych działań w Warszawie odbył się na początku 1919 zjazd, który zapoczątkował działanie PCK. Zajd odbył się po auspicjami Heleny Paderewskiej, żony Ignacego Paderewskiego, który dopiero co (16 stycznia) otrzymał od Piłsudskiego misję stworzenia nowego rządu. Helena Paderewska zresztą od dawna angażowała się w różnego rodzaju aktywność dobroczynną. Polska w tym okresie już istniała, ale jeszcze nie w znanych nam granicach, na wschodzie i zachodzie nadal toczyły się walki, a na horyzoncie świtała już wojna z bolszewikami. PTCK miało więc co robić.
W Rzeczpospolitej Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża było organizacją, w której duży nacisk położono na pierwszy człon nazwy. Wspólnie z harcerstwem takie organizacje jak PTCK włączały się w tworzenie tożsamości młodego państwa. Przy czym PTCK odgrywała nieocenioną rolę w upowszechnianiu wiedzy w zakresie pierwszej pomocy, promocji krwiodawstwa, udzielania pomocy socjalnej czy wspomagania wychowania młodzieży. Świetna organizacja i neutralny charakter organizacji sprawił, że podczas II wojny światowej Czerwony Krzyż działał w państwach wszystkich stron konfliktu.
Czerwony Krzyż dla armii. Nowe kolumny sanitarne (1938)
Zobacz więcej przedwojennych materiałów archiwalnych na stronie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej.
Źródła:
- Tadeusz W. Świątek, Rafał Chwiszczuk, Warszawski ruch społecznikowski, Warszawa 2010.
- Tomasz Bylicki, Polski Czerwony Krzyż. Okruchy historii 1919-1948, "Kronika Warszawy", 2009, Tom 36, Numer 2 (141), s. 85-88.
- Pomóż Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi ratować ciebie, Warszawa 1930.
- Jednodniówka PCK z sierpnia 1919 roku | POLONA
- Hasła i czyny Polskiego Czerwonego Krzyża, Warszawa 1932.
Fotografia:
Sanitariuszka PCK. Na rękawie obok krzyża PCK widać warszawską syrenkę - Fot. POLONA
