25 maja 1948
25 maja 1948 r. w więzieniu na Mokotowie został wykonany wyrok śmierci na rotmistrzu Witoldzie Pileckim, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r., w czasie okupacji jednym z najważniejszych organizatorów konspiracji, później dobrowolnym więźniu Auschwitz (spędził tam niemal 3 lata), wreszcie uczestniku powstania warszawskiego.
Po powstaniu Pilecki trafił do niemieckiego oflagu, później na krótko znalazł się w Armii Andersa we Włoszech. Po wojnie wrócił do Warszawy jako wysłannik gen. Andersa. Miał zbierać informacje i budować siatkę wywiadowczą. Nie skorzystał z prawa amnestii w 1947 roku, nie próbował uciekać z Polski, gdy drastycznie rosło zagrożenie aresztowaniem. Pileckiego aresztowano w czasie zasadzki 8 maja 1947 w mieszkaniu przyjaciół — przy ul. Pańskiej. Pół roku trwały przesłuchania i tortury — w których osobiście uczestniczył minister bezpieczeństwa publicznego Jacek Różański — zanim Pilecki "przyznał się" do zarzucanych mu czynów: szpiegostwa, przygotowywania zamachu na dygnitarzy MBP, nielegalnego przechowywania broni i materiałów wybuchowych. Po szybkim procesie (3-15 marca 1948) skazany na śmierć. W celi Pilecki napisał list w formie wiersza do swego oprawcy, Józefa Różańskiego, wówczas jednego z najgroźniejszych ludzi w Polsce:
Dlatego — więc piszę niniejszą petycję
By sumą kar wszystkich mnie tylko karano
Bo choćby mi przyszło postradać me życie
Tak wolę — niż żyć wciąż, a w sercu mieć ranę.
Polska Ludowa dokonała jednego z najbardziej przejmujących swą niesprawiedliwością mordów sądowych.
Szczątki Pileckiego pochowano w masowym grobie, prawdopodobnie znajdują się w tzw. "Kwaterze na Łączce", w części komunalnej cmentarza powązkowskiego.
Dopiero po 1990 roku wolno było oficjalnie mówić o życiu i śmierci Witolda Pileckiego. Jego postać trwale zapisała się w polskiej kulturze, poświęca mu się książki, wspomnienia, piosenki, filmy. W październiku 1995 jedna z ważniejszych ursynowskich ulic została nazwana jego imieniem, wcześniej była to ulica Pawła Findera.
Warto wspomnieć, że w marcu 2016 Pileckiemu przyznano tytuł Sprawiedliwego. Ogród Sprawiedliwych w Warszawie został założony przez Dom Spotkań z Historią oraz włoską fundację GARIWO. W Ogrodach Sprawiedliwych rosną "drzewka dedykowane tym w Europie i poza nią, którzy ratowali życie innych lub występowali w obronie ludzkiej godności — w czasie nazizmu i komunizmu, ludobójstw, masowych mordów, zbrodni przeciw ludzkości, popełnionych w XX i XXI wieku. Towarzyszące im symboliczne kamienie opatrzone są inskrypcjami wyjaśniającymi za jaki czyn dana osoba została uhonorowana".
Mapa
Fotografia:
Witold Pilecki - zdjęcie pokolorowane - Fot. Wikimedia Commons, domena publiczna
