19 listopada 1965
Odbudowany i znacząco rozbudowany po zniszczeniach wojennych Teatr Wielki jest obiektem kilkukrotnie większym od budynku zaprojektowanego w XIX w. przez Antonio Corazziego. Otwarty został dokładnie w 200. rocznicę inauguracji działalności Teatru Narodowego.
Budynek Teatru Wielkiego spłonął w pierwszych tygodniach II wojny światowej. W 1950 r., dzięki wysiłkom Arnolda Szyfmana, została podjęta przez najwyższe władze państwowe decyzja o odbudowie najważniejszej sceny operowej w Warszawie. Wprawdzie projekt odbudowy i rozbudowy autorstwa Bohdana Pniewskiego został wyłoniony w ramach konkursu już w lipcu 1951 r., ale prace budowlane na dobre rozpoczęły się dopiero po 1955 r. i trwały przez kolejne 10 lat! W efekcie powstał nowoczesny gmach, który wzniesiono za zachowaną historyczną elewacją od strony pl. Teatralnego. Drugą elewację teatr otrzymał od strony pl. Zwycięstwa (obecnie pl. Piłsudskiego). W miejscu przedwojennej widowni powstało przestronne foyer, zaś w miejscu gdzie była scena obecnie znajduje się hall oraz wejścia na widownię mieszczącą 2000 widzów!
Główna scena o rozmiarach 36,5 m szerokości i 28 m głębokości znajduje się w miejscu, które było dziedzińcem na tyłach przedwojennego gmachu. Dodatkowo scena główna została otoczona scenami bocznymi, w których są przygotowywane scenografie do kolejnych aktów wystawianych dzieł (każda ze scen ma wymiary 24x18 m), a za nią jeszcze znajduje się scena tylna o wymiarach 26x26 m! Tak wielkie przestrzenie z jednej strony dają scenografom ogromne pole do popisu, z drugiej zaś są bardzo wymagającą przestrzenią.
Uroczystego otwarcia Teatru dokonano w dniu 19 listopada – w 200. rocznicę przedstawienia inaugurującego działalność Teatru Narodowego w Operalni w Ogrodzie Saskim, oraz w 140. rocznicę wmurowania kamienia węgielnego pod budowę gmachu Teatru Wielkiego.
Inauguracyjny wieczór wypełniły przemówienia, a goście obejrzeli przedstawienie zawierające między innymi fragmenty „Halki” i „Strasznego dworu” Moniuszki oraz „Harnasiów” Szymanowskiego.
Niestety na uroczystym otwarciu gmachu zabrakło jego projektanta – Bohdana Pniewskiego, który zmarł dwa i pół miesiąca wcześniej. Wśród nieobecnych był także autor pomników Bogusławskiego i Moniuszki stojących przed bocznymi skrzydłami budynku – zmarły w lutym 1964 r. wybitny rzeźbiarz Jan Szczepkowski. Był za to obecny 82-letni Arnold Szyfman, który jako dyrektor Teatru Wielkiego przez 15 lat kierował budową – ten jednak został konsekwentnie pominięty we wszystkich oficjalnych przemówieniach, a jego rola została ograniczona do otwarcia Muzeum Teatralnego...
Pierwsza opera na deskach teatru została wystawiona dzień później – w sobotę 20 listopada. Widzowie, wśród których znaleźli się także artyści występujący w Teatrze Wielkim przed II wojną światową, obejrzeli „Straszny dwór” Stanisława Moniuszki. Orkiestrą dyrygował Witold Rowicki, na scenie śpiewali m.in. Bernard Ładysz i Andrzej Hiolski. Przedstawienie było transmitowane przez Polskie Radio i Telewizję, także poza granicami kraju w ramach Interwizji i Eurowizji.
Kronika Filmowa 23/1953: Pierwsze prace przy budowie Teatru Wielkiego
Zobacz więcej materiałów Polskiej Kroniki Filmowej na stronie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej.
Źródła:
Małgorzata Komorowska, Opera Narodowa w Warszawie | TeatrWielki.pl
Wirtualny spacer po Teatrze Wielkim
Mapa
Fotografia:
Teatr Wielki nocą. Widoczna podświetlona fasada i Pomnik Bohaterów Warszawy (1976) - Fot. Grażyna Rutowska/NAC
