3 grudnia 1879
W 1879 r. w Warszawie zabłysły pierwsze lampy łukowe wynalezione przez Pawła Jabłoczkowa i zaprezentowane na wystawie paryskiej w 1878 r. Najpierw w Ogrodzie Saskim, następnie w Salonie Ungra.
Salon Sztuk Pięknych Józefa Ungra powstał w 1879 r. na pierwszym piętrze kamienicy hrabiego Krasińskiego na rogu ul. Niecałej i Wierzbowej. Wśród wystawianych dzieł znalazła się liczna kolekcja obrazów przedwcześnie zmarłego w lipcu tego roku Maurycego Gottlieba. Szczególny zachwyt wzbudził nieukończony obraz „Chrystus nauczający w Kafarnaum”, który pojawił się rycinie Bronisława Podbielskiego przedstawiającej ekspozycję. Oprócz prac Gottlieba na wystawie znalazły się dzieła Gersona, Kossaka.
3 grudnia 1879 r. przed salonem zostało uruchomione oświetlenie elektryczne składające się z własnego generatora prądu i dwóch lamp łukowych. Wprawdzie nie było to pierwsze wykorzystanie w Warszawie tzw. świec Jabłoczkowa, wynalezionych w 1876 r. - ale spotkało się z wielkim zainteresowaniem warszawiaków:
„Jedni myśleli, że słońce w nocy zaświeciło… Drudzy sądzili, że księżyc, otrzymawszy pożyczkę z dessauskiego towarzystwa *), podwójne roztoczył blaski… Wreszcie inni przemawiali… koniec świata! […] Próba wczorajsza wypadła znakomicie – światło elektryczne nie tłumi bynajmniej kolorytu, nie szkodzi też rysunkowi, i nie czyni w ogóle żadne krzywdy artystycznej płócien całości”.
Jak zauważali świadkowie włączenia oświetlania pojawił się jeszcze jeden nieoczekiwany efekt:
„[Warszawianki] zapewniają bowiem, iż opromienione światłem elektrycznem twarzyczki ich nabrały wczoraj w salonie Ungra dziwnego, nieprzepartego uroku.”
Dzięki wydawanym katalogom wystawianych obrazów można prześledzić, jakie kolejne dzieła prezentowane były w salonie: m.in. dzieła Andriolliego, Fałata, Gryglewskiego, Kossaka, Matejki, Rosena i innych. Jeśli wierzyć katalogom, na ścianach wisiały też dwa obrazy Jana Breughla oraz jeden Rembrandta!
Popularność salonu doprowadziła do konieczności stworzenia nowego miejsca do prezentacji obrazów – w tym celu w 1881 r. na dziedzińcu pałacu Potockich przy Krakowskim Przedmieściu wzniesiono pawilon, w którym wystawiane były m.in. „Bitwa pod Grunwaldem” i „Hołd Pruski” Matejki.
*) „Towarzystwo dessauskie” – właściciel gazowni przy ul. Ludnej, oraz lamp gazowych oświetlających ulice Warszawy.
Źródła:
„Kurjer Warszawski”, nr 272, 4 grudnia 1879
Fotografia:
Wnętrze salonu sztuk pięknych J. Ungra przy ul. Niecałej (1879) - rys. Bronisław Podbielski/Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa
