11 sierpnia 1980
Tego dnia Las Kabacki, warszawski rezerwuar zieleni i świeżego powietrza, zyskał ochronę prawną. Powstał w ten sposób największy na Mazowszu rezerwat krajobrazowy "Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego". Jest to także miejsce gdzie można się doszukać interesujących śladów przeszłości.
Teren Lasu Kabackiego stał się dostępny dla mieszkańców Warszawy dopiero w 1938 roku, kiedy został zakupiony przez magistrat od hrabiego Adama Branickiego. Wcześniej Las Kabacki należał do dóbr wilanowskich i przechodził z rąk do rąk kolejnych ich właścicieli. Ostatnimi z nich byli Braniccy, których ogromne zadłużenie, zmusiło do sprzedaży lasu w 1938 roku. Dzięki zapobiegliwości prezydenta Stefana Starzyńskiego las nie trafił w ręce prywatne i nie został podzielony na działki, lecz stał się terenem wykupionym przez miasto. Stąd też w nazwie rezerwatu nadanej mu kilkadziesiąt lat później, znalazło się nazwisko prezydenta.
Rezerwat to przede wszystkim ponad 900 hektarowy kompleks leśny z urozmaiconym drzewostanem, a także bogatą fauną. W Lesie Kabackim zamieszkuje 20-30 saren, dziki, zające, lisy, kuny, tchórze, łasice, jenoty, a nawet borsuk. Jednak najsłynniejszym mieszkańcem rezerwatu był legendarny guziec, dzika świnia która w 1996 roku uciekła z kwarantanny w Powsinie. Mimo licznych prób nie udało się jej schwytać, pozostał w rezerwacie symbolizując ducha wolności. Na cześć guźca radni Ursynowa nadali jednej z ulic na Kabatach nazwę "Guźca". Poza atrakcjami przyrodniczymi rezerwat kryje w sobie także kilka interesujących ciekawostek historycznych, dla których warto go odwiedzić.
W okresie przedwojennym to właśnie w Lesie Kabackim polscy matematycy pracowali nad historycznym odkryciem. W tajnej jednostce wojskowej „Wicher” w latach 1936-39 były prowadzone prace nad rozszyfrowywaniem słynnego kodu Enigmy, co upamiętnia tablica przy ul. Leśnej dedykowana kryptologom: Marianowi Rejewskiemu, Jerzy Różyckiemu i Henrykowi Zygalskiemu. Przy Leśnej obecnie mieści się także tajna jednostka wojskowa odpowiedzialna za zarządzanie siłami powietrznymi. Podobno cały sztab zarządzania jest umiejscowiony nie w widocznych budynkach, lecz w wielopoziomowym podziemnym bunkrze. Jednostka jest tajna, więc cokolwiek więcej na jej temat trudno znaleźć.
Innym, już nie tajnym - choć również mało o nim wiadomo - intrygującym obiektem w Lesie Kabackim jest stara, drewniana leśniczówka znajdująca się przy parku w Powsinie na ulicy Rydzowej 1. Leśniczówka pochodzi z 1890 roku i związana jest z osobą Wiktora Stephana (Węgra z pochodzenia), który pod koniec XIX wieku został nadleśniczym dóbr wilanowskich, obejmujących wówczas także Las Kabacki. Stephan zaprojektował istniejący do dziś, podział powierzchniowy lasu. Od 2014 budynek wchodzi w skład mieszczącego się w tym miejscu Centrum Edukacji Leśnej.
Na obrzeżach rezerwatu założono w latach 50., celem zapewnienia społeczeństwu dostępu do kultury i rekreacji, Park Kultury w Powsinie. Zbudowano wówczas funkcjonujący do dziś basen, kawiarnie, boiska do uprawiania sportów, place zabaw, scenę plenerową gdzie organizowano koncerty i festyny, wytyczono ścieżki spacerowe. Do dziś park cieszy się frekwencją, wraz z pobliskim ogrodem botanicznym.
W rezerwacie można także znaleźć kilka tablic pamięci. W czasie wojny na terenie Lasu Kabackiego hitlerowcy zamordowali kilkaset osób, powstańców, a także ludność cywilną. Tablice upamiętniające ofiary znajdują się przy ulicy Rybałtów i Moczydłowskiej. Tutaj także odbierano zrzuty alianckie, udzielano ludności cywilnej z Mokotowa i Śródmieścia pomocy po powstaniu warszawskim. Od początku wojny odbywały się także tutaj potajemne ćwiczenia wojskowe podziemnej polskiej armii.
Najsmutniejszym wydarzeniem w historii Lasu Kabackiego jest jednak z pewnością katastrofa lotnicza z 9 maja 1987 roku. W wyniku awarii silników i pożaru, samolot Ił 62-M "Tadeusz Kościuszko" runął na las Kabacki. W katastrofie zginęły 183 osoby. Pomnik ofiar katastrofy znajduje się w alei im. Załogi Samolotu "Kościuszko".
Źródła:
Las Kabacki - 925 hektarów historii, natury i przyjemności...
Mapa
Fotografia:
Ścieżka spacerowa w Lesie Kabackim - Fot. Wikimedia Commons
