4 czerwca 1989
4 czerwca 1989 warszawiacy, wraz całą resztą Polaków, przystąpili do historycznych, pierwszych po wojnie częściowo demokratycznych wyborów. Poprzedziła je intensywna kampania wyborcza, w wyniku której całe miasto oklejone było ulotkami i plakatami, nadając ulicom specyficzny, niekoniecznie estetyczny wygląd. Lecz sytuacja była szczególna.
Większość kandydatów Komitetu do obu izb zrobiła sobie zdjęcia z Lechem Wałęsą. Zdjęcia te trafiły na wyraźne, czytelne plakaty wyborcze, rozkolportowane po całym kraju. Dystrybuowano również liczne inne plakaty, wydawane i drukowane najczęściej poza oficjalnym obiegiem wydawniczym, kontrolowanym przez wciąż jeszcze działającą cenzurę. Do historii przeszedł ten z Gary Cooperem "W samo południe 4 czerwca 1989". W obiegu były także instrukcje do głosowania, których hasłem było "Dobry komunista to skreślony komunista".
Atmosfera udziału w historycznej chwili udzieliła się niemal wszystkim, również cudzoziemcom. Elena Rozbicka, Amerykanka mieszkająca wówczas w Warszawie wspomina:
Potem, jak były wybory, to naprawdę nie do wiary… Te plakaty z Garym Cooperem — fajne. Polacy mają naprawdę dobrą wizualną sztukę agitacyjną, to zawsze mi imponowało. Te czasy były naprawdę ciekawe.
Lech Wałęsa wspomina dzień wyborów:
W pobliżu obwodowych komisji wyborczych stanęły pikiety "Solidarności" instruujące niezorientowanych, jak wybrać kandydata z listy Komitetu Obywatelskiego. […] Byliśmy świadomi, że na naszych oczach rozgrywa się egzamin dla kilku pokoleń i że od następnego ranka Polska będzie już innym krajem. Uczestnicząc w wyborach i głosując na naszych kandydatów, opowiadaliśmy się za zmianami bez rozlewu krwi. A przecież scenariusz mógł być inny.
W warszawskim okręgu wyborczym mandat do Sejmu zdobył między innymi Jacek Kuroń i Andrzej Łapicki.
Od roku 2009 Dom Spotkań z Historią w rocznicę wyborów 1989 organizuje festiwal Wyłącz System, który w 2017 roku zmienił nazwę na Wybraliśmy Wolność 4.06.1989. Cykl spotkań, dyskusji i projekcji filmowych wieńczy Fiesta, radosna impreza z nieodłącznym elementem - toastem za zdobytą w 1989 roku wolność.
Źródła:
1989. Koniec systemu, Wyd. Karta/DSH, Warszawa 2009.
Warszawiacy nie z tej ziemi, oprac. Jerzy Kochanowski, Wyd. DSH, Warszawa 2013.
Fotografia:
garry_cooper_1989
