29 stycznia 1913
Dzięki uporowi dwudziestokilkuletniego Arnolda Szyfmana w 1913 roku otwarty został Teatr Polski, który wkrótce stał się czołowym teatrem dramatycznym w Warszawie.
Nowa scena teatralna powstała dzięki Arnoldowi Szyfmanowi, który w 1908 roku przyjechał z Krakowa do Warszawy z wizją budowy prywatnego teatru dramatycznego. Mimo że pomysł wydawał się być całkowicie nierealny, Szyfman zdołał zgromadzić wokół swojego pomysłu mecenasów, dzięki którym w kwietniu 1912 r. nastąpiło wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę nowoczesnego gmachu. Zaprojektowany przez Czesława Przybylskiego gmach był wyposażony w najnowocześniejsze rozwiązania techniczne zaczerpnięte z nowych europejskich budynków teatralnych. Aby poznać ówczesne trendy w budowie teatrów, przed rozpoczęcie tworzenia projektu Przybylski wraz z Szyfmanem wybrali się w podróż po Europie. Wśród nowości technicznych zastosowanych w Teatrze Polskim znalazła się m.in. obrotowa scena, dzięki czemu uzyskano możliwość szybkiego zmieniania dekoracji w trakcie przedstawienia.
Prace budowlane zostały wykonane w tempie ekspresowym – trwały tylko dziewięć miesięcy! Teatr powstał przy nowo wytyczonej uliczce, która połączyła ul. Kopernika z ul. Oboźną. Początkowo (od 1919 r.) nosiła ona imię Juliusza Słowackiego, potem została przemianowana na ul. Karasia.
Na dzień otwarcia Arnold Szyfman przygotował premierę „Irydiona” Zygmunta Krasińskiego. Próby trwały równocześnie z wykańczaniem gmachu. Wśród artystów znalazł się m.in. Aleksander Zelwerowicz i Józef Węgrzyn, który zagrał tytułową rolę. Premiera, mimo że przedstawienie uległo znacznemu przedłużeniu, była wielkim sukcesem i spotkała się z bardzo pozytywnym odzewem w prasie. Samo przedstawienie przedłużono ze względu na konieczność naprawy dekoracji uszkodzonej w trakcie spektaklu przez nieumiejętne używanie sceny obrotowej.
Nowy teatr bardzo szybko stał się jedną z najważniejszych scen dramatycznych w Warszawie, a na jego deskach grali najlepsi ówcześni aktorzy. Mimo iż w okresie I wojny światowej Szyfman został internowany przez władze rosyjskie i wywieziony w październiku 1914 do Rosji, teatr nie przerwał działalności. Po powrocie do Warszawy w sierpniu 1918 r. Szyfman ponownie objął jego kierownictwo.
We wrześniu 1939 budynek częściowo ucierpiał od pożaru sąsiadującego z nim gmachu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych. Odremontowany, w 1940 r. został przekształcony przez niemieckie Biuro Propagandy w Teatr Miejski – bojkotowany przez polskich artystów i widzów.
Powojenny remont i wznowienie działalności odbywało się pod kierownictwem Szyfmana, który niestety w 1949 został przez władze odsunięty od kierowania teatrem. Dopiero w 1955 był możliwy powrót Szyfmana do Teatru Polskiego - kierował nim przez kolejne dwa lata, aż do momentu przejścia na emeryturę.
Kronika Filmowa 32/1945 Odbudowa Teatru Polskiego w Warszawie - Arnold Szyfman wśród robotników
Zobacz więcej materiałów Polskiej Kroniki Filmowej na stronie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej.
250 lat Teatru Publicznego w Polsce, reż. Joanna Makowska
odc. 10 - Otwarcie Teatru Polskiego w Warszawie, 29 I 1913
Źródła:
Kurjer Warszawski (dodatek poranny), 1913, nr 30
Kurjer Warszawski (dodatek wieczorny), 1913, nr 30
Pamiętnik Teatru Polskiego, T. 1, Warszawa 1914.
Ksawery Gnoiński, Urządzenia elektryczne w Nowym Teatrze Polskim w Warszawie i w teatrach wogóle, Warszawa 1913. | POLONA
Mapa
Fotografia:
Fragment planu teatralnego z reklamą „Irydiona” Zygmunta Krasińskiego - Fot. POLONA
